De leegstand van handelspanden is de afgelopen 15 jaar in België sterk gestegen. Maar sinds begin 2021 neemt de leegstand voor het eerst sinds lange tijd weer af.
Begin 2008 stond in België 5,1% van alle handelspanden leeg. Vanaf 2008 is de leegstand in België jaar op jaar gestegen tot een voorlopig hoogtepunt in mei 2021 van 11,9%. Ondanks de corona lockdowns zagen we in 2021 een trendbreuk in deze gestaag stijgende lijn en begon vanaf begin 2021 de leegstand te dalen.
Met het stapsgewijs opheffen van alle coronamaatregelen in de loop van 2021, leken er betere tijden aan te komen voor de Belgische kleinhandel. Helaas brak vorig jaar de oorlog in Oekraïne uit, wat zorgde voor een enorme inflatie door een stijging van energie- en voedselprijzen. Desondanks is ook in 2022 de leegstand in België verder gedaald.
Leegstand in aantal handelspanden
Begin 2022 stond in België 11,6% van de handelspanden leeg, aan het eind van het jaar was dit 11,3% van de panden. In absolute aantallen daalde het aantal leegstaande handelspanden met 848 naar 22.557. Met 11,3% is de Belgische leegstand hoger dan in Luxemburg (9,2%) en Nederland (6,0%) maar lager dan in het Verenigd Koninkrijk (14,1%).
Leegstand winkelmeters ongewijzigd
De daling van de leegstand in aantal handelspanden heeft niet doorgewerkt in het aandeel leegstaande winkelmeters. Dat bleef gelijk in 2022 met een leegstand in meters van 9,2%. Daarmee stonden eind 2022, 2,7 miljoen vierkante handelsmeters leeg.
Leegstand in de gewesten
Tussen de verschillende gewesten zit enig verschil in de leegstandspercentages. Het Waalse Gewest heeft met 12.7% van de panden de hoogste leegstand. Positief is dat in het Waalse Gewest de leegstand wel het sterkst is gedaald (deze bedroeg begin 2022, 13,3%). In Brussel bleef de leegstand gelijk en in Vlaanderen was de daling van de leegstand beperkt.
Oorzaak leegstand
Voor de sterke stijging van de leegstand in België zijn meerdere verklaringen te geven. Het voert te ver om deze allemaal te behandelen, maar twee willen we er toch benoemen.
De meest belangrijke reden is de opkomst van het online kopen. In het eerste semester van 2022 besteedden Belgen 5,8 miljard euro online (goederen en diensten). Dat is bijna allemaal omzet die is weggekaapt van de fysieke winkels. Dat dit effect heeft op de levensvatbaarheid van fysieke winkels is evident en toenemende leegstand is dus een logisch gevolg.
Ondanks deze verschuiving in de omzet naar het online kanaal is het aantal handelsmeters tussen 2008 en 2020 met 19% gegroeid. Vanaf 2020 daalt het aantal handelsmeter licht en dat is dan ook een mogelijke verklaring voor de teruglopende leegstand in 2021 en 2022. Dit is deels ook de verklaring voor de bovengemiddeld hoge leegstand in Wallonië. Hier is het aantal winkelmeters tussen 2008 en 2020 met 26% sterker gegroeid dan in de andere gewesten.
Grote verschillen tussen centra
Tussen de verschillende soorten centra zijn er grote verschillen. Zo hebben de Shopping centra (bv. Les Grand Prés, Belle-Ile en The W Shopping) met 6,0% een veel lagere leegstand dan het landelijk gemiddelde.
Centra van grotere steden hebben dan juist weer een veel hogere leegstand. De hoogste leegstand vinden we daarbij in het centrum van Verviers, een leegstand van 47 % (bijna een op twee) en de op één na hoogste vinden we in het centrum van Charleroi 32,6% (oftewel bijna een op drie winkels staat leeg).
In Charleroi is het aantal winkelmeters tussen 2008 en 2020 met 56% gegroeid. In Verviers heeft die toegenomen leegstand met het mislukte en nu omgebouwde Factory Outlet Center (Crescent d’Eau) en Rue Fernand Houget te maken. Deze toevoeging vond al voor 2008 plaats. Opvallend genoeg kennen deze twee toegevoegde winkelgebieden maar een zeer beperkte leegstand. De problemen zijn juist in het centrum ontstaan.
Eerste tekenen herstel
Sinds 2020 groeit het aantal handelsmeters in België niet meer. Dat is dan ook een eerste verklaring voor de afname van de leegstand. Daarnaast lijken we in een aantal branches de eerste tekenen te zien van een stabilisatie van de afvloeiing naar online. Zo zien we bij de speelgoed, juweliers en boeken – branches waar veel omzet naar online is verschoven – na jaren van een terugloop van het aantal winkels, dit jaar voor het eerst een stabilisatie van het aantal winkels.
Wilt u meer in detail weten hoe het er voor staat met de leegstand in België?
