Al meer dan tien jaar doorkruis ik België voor mijn werk en kom ik veel voorbeelden van de Bourgondische levensstijl tegen. Wat mij vooral al jaren opvalt zijn de typisch Belgische volkscafés. Maar ik kom ze steeds minder tegen. Waarom? En hoe snel verdwijnen ze uit het straatbeeld?
Het concept ‘volkscafé’
Op de meest vreemde plaatsen kom je ze tegen. Vaak niet veel groter dan een huiskamer. Iets uit vroeger jaren. Caféhouders ontvingen hun klanten toen nog gewoon in hun eigen huiskamer. De volkscafé’s zijn vaak geopend van ’s morgens vroeg tot rond etenstijd. Want het publiek van deze café’s komen voornamelijk overdag of even na het werk. De klantenkring bestaat uit vaste bezoekers uit de buurt. Ze kennen elkaar, drinken een of twee pinten terwijl ze de dag doorspreken en gaan daarna richting huis. Velen van hen komen iedere dag weer op een vast tijdstip. Voor ons Nederlanders wel eens vreemd om dit dagelijkse tafereel te zien. ‘s Morgens om 10 uur een paar vaste stamgasten aan een groot glas Duvel en een bakje nootjes, terwijl ze al genietend de dag van gisteren doornemen.
Een verdwijnend fenomeen
Toch zit ook in deze branche de klad er behoorlijk in. Dagelijks komen wij leegstaande volkscafés tegen. Honderden zijn er de afgelopen jaren verdwenen. Veelal omdat de oudere uitbater geen opvolger heeft die nog brood in de zaak ziet. Of omdat de bevolkingssamenstelling in de bewuste buurt verandert en de clientèle de wijk heeft verlaten. Ook zal de 24 uur economie er mee te maken hebben. Het is niet meer standaard dat een arbeider van 7 tot 4 werkt, daarna een uurtje de kroeg in gaat om vervolgens thuis aan te schuiven aan de eettafel. En dan helpt de crisis en de huidige regelgeving ook niet echt.
Cultureel erfgoed
Gelukkig is het de Belgen ook opgevallen dat er langzamerhand een cultureel erfgoed aan het verdwijnen is en proberen ze dit tegen te gaan. Het LECA (Landelijk Expertisecentrum voor Cultuur van Alledag) heeft het project “hart voor volkscafés” opgezet en alle gegevens verzameld op de site www.volkscafes.be . Hier kan men volkscafés vinden, aanmelden en allerlei informatie vinden over het project. Een en ander is ook in boekvorm verschenen om dit cultureel erfgoed voor het nageslacht te behouden.
En dat het project waardevol en nuttig is, blijkt uit het feit dat het project vorig jaar een prijs van de Europese Unie heeft gewonnen. Want zeg nou eens zelf, wat is België nou zonder zijn volkscafés? Hetzelfde als het huidige Nederland zonder haar 626 coffeeshops?
