Het beleid van de afgelopen zeventig jaar dreigt momenteel door één jaar Corona compleet teniet te worden gedaan. Al sinds de Tweede Wereldoorlog is het overheidsbeleid gericht op het behouden van krachtige binnensteden. Een heel ander beleid dan in veel andere Europese landen. En met succes, want de leegstand in Nederland is lager dan in veel andere landen. We hebben hierdoor in Nederland een fijnmazige detailhandelsstructuur die nog steeds past, vooral nu de vergrijzing toeslaat en ‘dichtbij’ belangrijk is.
Momenteel lijkt het behouden van krachtige binnensteden echter gehéél van de agenda. De overheidsbescherming tegen leegloop richting de periferie wordt volledig tenietgedaan door de dwang tot online winkelen. Dankzij het overheidsbeleid liggen onze winkels allemaal dicht bij elkaar, en nu mogen we er van diezelfde overheid niet naar toe.
Niet-essentiële winkels zijn al bijna drie maanden dicht, met 680 miljoen omzetverlies per week, 300.000 medewerkers thuis en 56.000 gesloten winkelvoordeuren tot gevolg. De overheid geeft wel enige inkomenssteun, maar voor veel ondernemers is dat volstrekt onvoldoende en duizenden ondernemers dreigen nu hun winkel te moeten sluiten.
Nieuwe richtlijnen gespeend van realiteitszin
Mijn grootste frustratie over de sluiting van horeca en winkels is dat er voor en over de sector wordt beslist en slechts beperkt in overleg met de sector. Neem de laatste beslissing. Deze mist praktijkgerichtheid en een wil om het uiterste te doen om de retail sector te laten overleven.
Deze week doet men een poging de retail weer wat perspectief te geven met winkelen op afspraak en het heropenen van de contactberoepen. De precieze invulling van het winkelen op afspraak is echter niet te volgen. De regel is dat twee klanten tegelijk per verdieping zijn toegestaan. Het maakt dan niet uit of dat in een Ikea van 30.000 m² is of een speciaalzaak van 30 m². Naar onze mening een meer dan bijzondere keuze, die maakt dat deze versoepeling voor veel grote winkels niet meer is dan een fopspeen.
Een beter alternatief
Een andere reden waarom ik de gemaakte keuze slecht begrijp is dat hier zo extreem voorzichtig wordt gehandeld en er niet wordt nagedacht of er nu in de praktijk ook echt gevaar ontstaat. Om een sector – die in veel opzichten zo waardevol is – meer mogelijkheden te bieden om te overleven had toch zeker het effect van deze maatregel becijferd moeten worden. Was dat gebeurd dan was duidelijk geweest dat er geen enkel gevaar dreigt en dat er dus best meer openingen geboden kunnen worden. Maar het lijkt een handjeklap tussen het kabinet en het RIVM die eigenlijk allebei niks willen.
Voor het centrum van Nijmegen hebben we een proefrekensom gemaakt. Dit is theorie, maar geeft wel meer inzicht in de effecten dan de natte vinger van 2 personen per verdieping.
Nijmegen heeft 297 niet-essentiële winkels, die in totaal 365 verdiepingen gebruiken. Veel kledingwinkels geven een tijdslot van 30 minuten, andere winkels zoals Blokker en Hema gaan voor 10 minuten. Gemakshalve ga ik dus uit van een tijdslot van 20 minuten. Dat betekent dat er per verdieping, 2 personen maal 3 tijdsloten per uur, dus 6 bezoekers per uur mogen zijn. Op zaterdag zijn de winkels tussen 10 en 17 open, dus 7 uur. Per verdieping trekt dit dus 42 bezoekers, bij 365 vloeren zijn dat bijna 16.000 bezoekers. Niet elke winkel zal meedoen en niet alle tijdsloten zullen overal gevuld worden, daarom stel ik de schatting bij tot ongeveer 13.000 bezoekers.
Verder wonen er mensen in de stad en de dagelijkse winkels zijn gewoon open. Dus toen alleen de essentiële winkels open waren, had het centrum van Nijmegen in januari en februari naar schatting ongeveer 8.000 bezoekers en die mensen zullen er de komende tijd nog steeds zijn.
Dan gaan tot slot de contactberoepen weer open. Nijmegen heeft er daar 72 van en als we daar de algemene kengetallen op los laten, dan levert dat nog zo’n 3 à 4 duizend bezoekers extra op.
Kortom, als we dit allemaal bij elkaar optellen en iets corrigeren voor dubbeltellingen (ook bewoners gaan naar de kapper en mensen zullen meerdere afspraken op 1 dag doen) dan zou het aantal bezoekers voor Nijmegen uitkomen rond de 20.000 bezoekers op zaterdag. Dat is minder dan de helft van de pre corona aantallen (± 45.000) en ruim minder dan onze telling van september 2020 toen alle winkels en horeca onder voorwaarden open waren (ruim 25.000). Nog een ander belangrijk verschil tussen de situatie nu en onze voorgaande metingen is dat het bezoeken op afspraak zorgt voor een perfecte spreiding over de dag. In de situaties van onze voorgaande tellingen was er een heel duidelijke piek in het begin van de middag.
Vorig jaar september heeft dit prima gewerkt en is winkelen nooit uit de cijfers van het RIVM naar voren gekomen als plaats waar besmettingen plaatsvinden. Met deze zeer beperkte versoepeling komen we nog niet in de buurt van de passantenaantallen van september.
Oftewel dit winkelen op afspraak in de huidige vorm is echt een doekje voor het bloeden, dat niet helpt tegen de slagaderlijke bloeding waar de retail nu mee te maken heeft. Naar mijn idee is deze maatregel ook niet serieus doorgerekend. Er is veel meer mogelijk – zeker voor grote winkels – zonder dat er ergens onwenselijke situaties ontstaan.
Verhoog bijvoorbeeld de norm naar 1 persoon per 25 m² en hou vast aan het reserveren van een tijdslot. Als we doorrekenen hoeveel bezoekers dat oplevert in Nijmegen, dan zijn er op een zaterdag per uur 4.700 mensen in de stad, nog steeds ruim minder dan de 7.500 die wij tussen 14.00u en 15.00u op 26 september 2020 telden. Toen was er geen enkel probleem dus nu zeker ook niet. Sterker nog ik denk dat het juist de situaties die we de afgelopen weken in de stadsparken zagen kan voorkomen.
Betrek de sector bij beslissingen
Tot slot wil ik nog eens mijn eerdere opmerking herhalen. Betrek de sector bij deze belangrijke beslissingen. Dat doen we wel als het om medische experts gaat, maar niet als het om retail experts gaat. De winkels en horeca willen door zoveel hoepels springen als nodig is, om winkelen en horecabezoek zo veilig mogelijk te maken als maar kan. En waarom zou de kans op besmetting groter zijn in een kledingwinkel dan in de supermarkt? Ik denk eigenlijk eerder andersom.
In blogs, seminars, podcasts en artikelen lees en hoor ik veel interessante, zinnige en waardevolle aanbevelingen over onze sector in coronatijd. Daar zou meer mee gedaan moeten worden. Ik ben in ieder geval altijd bereid en beschikbaar en stap direct in mijn auto naar Den Haag om advies te geven, maar via een Zoom of Teams meeting geef ik ook graag mijn mening.
Over de precieze berekening en de aannames in dit blog ontving ik diverse vragen, vandaar dat ik als aanvulling een uitgebreidere toelichting op de effecten van winkelen op afspraak heb geschreven.