Gaat de bibliotheek verdwijnen? Ik hoop van niet. Een winterse mijmering over betaalbare koffie, hulpvaardige bibliothecaressen en de harde cijfers.
Donderdag 14 februari. Dat het Valentijnsdag is zal me een zorg zijn – dat het slecht weer is, vind ik veel erger. Ik ben op weg naar Den Haag voor een spoedklus en hoor dat het KNMI ‘code oranje’ heeft afgegeven. Het ijzelt, de wegen worden spekglad. Een half uur later ben ik in Den Haag en parkeer mijn auto. De ijzel is overgegaan in sneeuw; door de harde wind is het snijdend koud. Als geroutineerde ‘buitenman’ bij Locatus voel ik aan dat het vandaag niet meer droog wordt.
Koffieadresje
Om elf uur sta ik voor de bibliotheek op het Hobbemaplein. Tijd om warm te worden. Tijd voor koffie. Ik heb zo mijn adresjes – de koffie is hier slechts 50 cent. Ik loop naar het koffieapparaat en wil er een muntstuk in werpen. Dan lees ik: ‘Een beker en koffiemunt krijgt u aan de balie met uw tegoed(bon). GEEN GELD INWERPEN’.
Oké – naar de balie voor een koffiemunt. Een allervriendelijkste mevrouw wijst naar een futuristisch apparaat van het merk Xafax met daarop in grote letters: PAYSTATION. (Nee Wesley, dat is geen playstation!) Ik raak totaal in de war en wend me tot de bibliothecaresse. ‘U moet goed lezen wat er op het scherm staat’, is haar advies. Gelijk heeft ze – ik ben tenslotte in een bibliotheek. Hulpeloos staar ik naar het apparaat dat wat weg heeft van een geldautomaat. ‘Tegoed kopen’ lees ik tussen een aantal opties op het scherm.
Tegoedbon van twee euro
De bibliothecaresse kan het niet langer aanzien. Ze schiet me te hulp. Als een strenge maar rechtvaardige lerares onderwijst ze me stap voor stap de bediening van het apparaat. ‘Druk op het scherm met de keuze: tegoed kopen. Dan gooit u een muntstuk in de gleuf met het opschrift “munten”.’ De lieve, behulpzame dame vervolgt met: ‘U kunt ook met een bankbiljet of met een bankpasje betalen.’ ‘Maar ik hoef maar één koffie. En ik heb een muntstuk van twee euro,’ stamel ik. De bibliothecaresse repliceert: ‘U krijgt in dat geval een tegoedbon van twee euro. En dan geef ik u een koffiemunt en één euro vijftig.’ Ze ziet het enorme vraagteken dat als een aureool boven mijn hoofd hangt en glimlacht aandoenlijk.
Van 1050 naar 1010 bibliotheken sinds 2012
Als ik eindelijk een slok neem, zeg ik tegen haar: ‘U moet toch toegeven dat dit een ingewikkelde manier is om een kop koffie te kopen.’ Aarzelend geeft de bibliotheekjuffrouw me gelijk. En dan bedenk ik, hoe jammer het zou zijn als we in Nederland nog maar weinig bibliotheken zouden hebben over tien of twintig jaar. Want wat zijn de feiten?
Van 2003 tot 2012 schommelde het aantal bibliotheken in Nederland rond de 1050. In 2012 nam echter het aantal bibliotheken plotseling met 40 stuks af! Is dit het beginjaar van de teloorgang van de bibliotheek? Of moet een bibliotheek drastisch van koers wijzigen en veel meer een leescafé worden?
Hoe het ook zij – ik zal de bibliotheek enorm gaan missen. Al is het maar vanwege de betaalbare beker koffie, het toilet en die lieve, hartelijke bibliothecaresse.
