Met temperaturen die oplopen tot boven de 30 graden verlang ik zelf ook naar vakantie. Helaas zit mijn vakantie er al op, dus duik ik maar in de data in plaats van het water. Maar dan wel data die toch nog iets met vakantie te maken hebben: het retailaanbod in de Belgische vakantieplaatsen. En dat bleek een hele puzzel.
De eerste conclusie is evident:
“Vakantieplaatsen hebben méér retailaanbod dan gemiddeld in België.”
De belangrijkste toeristische regio’s in België zijn de Ardennen en de Kust. Voor beide regio’s hebben we een selectie gemaakt van 9 gemeenten. Gemiddeld hebben de geselecteerde plaatsen in de Ardennen 4,8 m² retailaanbod per inwoner en de kustplaatsen 4,1 m². Ruim meer dan het Belgische gemiddelde van 2,5 m² retailaanbod per inwoner.
Toch komen de vakantieplaatsen maar beperkt voor in de Top 10, als we naar retailaanbod per inwoner kijken. Het lijkt logisch: hoe meer toeristen, des te meer kopers naast de inwoners van de plaats. Deze extra vraag zorgt voor meer winkelmeters per inwoner, dus de toeristische plaatsen komen bovenaan in de ranking.
Maar nee, de eer van het meeste retailaanbod (m²) per inwoner gaat naar:
Relatief kleine plaatsen met een groot winkelcluster gericht op inwoners uit een grote buurgemeente.
Het meeste aanbod per inwoner[1] heeft het Brabantse Drogenbos met ruim 10 m² winkelverkoopvloeroppervlak per inwoner (landelijk is dit 2,5 m²). Dit komt met name door Shopping Cascade, vooral gericht op Brusselse consumenten.
[1] Hier is alleen gekeken naar plaatsen met 1.000 of meer inwoners (in totaal 580 gemeenten).
Relatief veel horeca
Hoewel toeristische plaatsen relatief veel retail aanbod hebben, zijn er te veel bijzondere situaties in Belgische gemeentes, om deze plaatsen ook echt hoog terug te vinden in de ranking van meeste retailmeters per inwoner.
Bij vakantie hoort natuurlijk lekker eten en gezellig wat drinken op een terras. Logischerwijs is een oververtegenwoordigde horecasector dan ook een belangrijk kenmerk van toeristische plaatsen. Gemiddeld is er in België 0,3 m² horeca per inwoner ter beschikking.
Top 10 horeca
De top 10 gerangschikt op het winkelvloeroppervlak van de horeca laat wél een oververtegenwoordiging zien van kustplaatsen en plaatsen in de Ardennen. Zo heeft de nummer 1 Nieuwpoort, meer dan 4x zoveel horecameters dan gemiddeld in België.
Tabel 1. Horeca
Brancheverdeling in de twee toeristische regio’s
Plaatsen in toeristische regio’s hebben zeker meer retailaanbod dan een gemiddelde andere plaats. Alleen plaatsen met aanbod gericht op grote buurgemeentes hebben nog meer aanbod dan vakantieplaatsen. De speciale opbouw van vakantieplaatsen komt pas echt goed naar voren als we enkel naar de horeca kijken. Toeristische plaatsen blijken dan inderdaad een bijzonder winkelaanbod te hebben.
Geldt dit ook voor de andere branchegroepen? Om dat te onderzoeken heb ik de branchering van vakantieplaatsen afgezet tegen die van plaatsen van vergelijkbare omvang. Daartoe heb ik naar eigen inschatting een selectie gemaakt van de 9 belangrijkste vakantieplaatsen aan de kust enerzijds en 9 vakantieplaatsen in de Ardennen anderzijds.
De grootste vakantieplaats is Oostende met ruim 70.000 inwoners. Het aanbod in deze 18 vakantieplaatsen is daarom afgezet tegenover de andere plaatsen in België met maximaal 100.000 inwoners. Ik heb deze drie type plaatsen vergeleken op basis van het aantal verkooppunten.
Dat levert het volgende beeld op:
Het eerste dat opvalt is dat de leegstand in toeristische plaatsen redelijk hoog is. Het positieve effect van veel kopers van buiten de eigen gemeentegrenzen lijkt toch niet voldoende te zijn om alle handelspanden gevuld te krijgen. De kustplaatsen laten in de meeste sectoren de grootste afwijking zien met de reguliere plaatsen (rest). Zo hebben zij een relatief grote oververtegenwoordiging van het modeaanbod. Ook de horeca is hier het meest vertegenwoordigd. Het aanbod aan meubelzaken en doe-het-zelf zaken enerzijds en anderzijds transport en brandstoffen is daar juist weer beperkt.
