Nederland is een van de meest dichtbevolkte landen ter wereld en dat zie je terug in het supermarktlandschap. Met bijna vijfduizend supermarkten voelt bereikbaarheid vanzelfsprekend. Toch is dat niet overal zo.
Ik keek in onze Locatus-database waar de supermarkten precies zitten en onderzocht vervolgens welke gebieden níet binnen vijf minuten autorijden van een supermarkt liggen. Het antwoord lijkt voorspelbaar, maar biedt ook inzichten.
Het grotere plaatje
Landelijk wonen er ongeveer 803.000 mensen buiten die vijfminutenzone. Omgerekend is dat zo’n vier à vijf procent van de bevolking. Het overgrote deel van Nederland is dus prima bediend, maar er blijft een substantiële groep over voor wie boodschappen doen minder dichtbij is.
De kaart laat een herkenbaar patroon zien. In en rond de grote steden lopen de invloedsgebieden van supermarkten naadloos in elkaar over. In de Randstad, de Brabantse steden en regio’s als Twente en Arnhem–Nijmegen zijn witte plekken schaars. Buiten de stedelijke gordel verschijnen ze wel: in Friesland, Drenthe en Groningen, op de Veluwe en in de Achterhoek, in Zeeland en delen van (Zuid-)Oost-Limburg.
Afstand alleen verklaart dat niet. Water en natuur tellen mee: dijken, kanalen, meren en omwegen zorgen dat de rijtijd oploopt, ook als de hemelsbrede afstand beperkt is. In grensstreken speelt nog iets mee: supermarkten net over de grens tellen in dit onderzoek niet mee, terwijl bewoners er in de praktijk soms wél naar uitwijken.
De gaten in de kaart
In Friesland is de verdeling tussen stedelijke en landelijke gebieden goed zichtbaar. De provincie bestaat uit een netwerk van dorpen tussen water en weilanden. Rond Leeuwarden, Heerenveen en Drachten is de dekking sterk, maar daartussen liggen veel kernen die net buiten de vijf minuten vallen. Niet omdat er niets is, maar omdat bruggen, rondwegen en veerverbindingen tijd kosten. Voor huishoudens met een auto is dat vaak te organiseren. Voor ouderen, jongeren en mensen zonder auto betekent het plannen, afhankelijkheid van een lift of bezorgdienst en minder spontane boodschappen.
De demografie van deze gebieden is bovendien anders. In verschillende buitengebieden is de bevolking ouder en de dichtheid lager, waardoor het draagvlak voor een volwaardige supermarkt krapper is. Tegelijk laten de kaarten zien dat gerichte ingrepen wel degelijk effect hebben. Een slim gekozen locatie aan de rand van een kern of langs een provinciale weg kan in één keer meerdere dorpen binnen de vijf minuten brengen. In recreatiegebieden speelt seizoensdruk een rol; in de zomer wegen bereikbaarheid en service extra zwaar.
Supermarkten overal bereikbaar maken
Voor beleid en markt zijn er duidelijke lessen. Bereikbaarheid is in Nederland hoog, maar niet gelijk verdeeld. Als gemeenten praten over leefbaarheid, zorg en woningbouw, hoort de dagelijkse voorziening hierbij. Voor retailers gaat het om keuzes: waar past een compacte formule, waar is een pick-up-point logischer, en waar kan last-mile-bezorging het gat dichten? De kaart geeft richting, de cijfers maken het concreet.
Het getal 803.000 helpt om de omvang te duiden, maar de waarde zit vooral in de lokale nuance. In de ene gemeente gaat het om verspreide buurtschappen, in de andere om een aaneengesloten zone waar één extra vestiging het verschil maakt. Soms is de vraag vooral: op welke plek levert een nieuwe locatie de meeste dekking op? En soms: hoe ondersteunen we doelgroepen die minder mobiel zijn?
Meer met Locatus
Bij Locatus verdiepen we ons regelmatig in dit soort vragen: van een landelijke doorkijk, tot een kaart op wijkniveau met concrete scenario’s. Wie dieper wil inzoomen op zijn eigen regio, ontdekt dat er vaak meer mogelijk is dan je op het eerste gezicht verwacht.
Meer te weten komen over de mogelijkheden met kaarten en Locatus? Schrijf je dan in voor een online Teams demo:
